آسیب های لیگامان صلیبی خلفی (PCL)

برای شناخت عملکرد رباط صلیبی خلفی لازم است بدانید که آناتومى زانو از سه استخوان اصلى فمور، تيبيا يا ساق و استخوان پاتلا يا كشكك تشكيل شده است. گفتنى است كه اين استخوان ها پايدارى استخوانى خاصى نداشته و پايدارى آنها توسط رباط ها تامين مى شود. به طور كلى چهار رباط اصلى وظيفه خفظ و ايجاد پايدارى زانو را بر عهده دارند، شامل؛

• رباط صليبى قدامى (Acl) 
• رباط صليبى خلفى (Pcl)
• رباط جانبى خارجى (Lcl)
• رباط جانبى داخلي (Mcl)

رباط صليبى خلفى يا Posterior cruciate ligament رباطى است كه باعث پايدارى زانو مى شود و از كنديل داخلى فمور شروع شده و به قسمت عقب رفته و به قسمت خلف و پايين پلاتو تيبيا يا طبق استخوان زانو متصل مى شود. اين رباط رباطى بسيار قوى است و وظيفه آن جلوگيرى از لغزندگى زانو به سمت خلف است. به تعبيرى ديگر اين رباط مانع از آن مى شود كه زانو به سمت خلف يا عقب حركت كند. از ديگر عملكردهاى اين رباط مى توان به ممانعت از حركات چرخشى زانو و و حركت زانو به طرفين اشاره كرد.

گفتنى است كه اين رباط نسبت به رباط صليبى قدامى يا (Acl) به مراتب كمتر دچار آسيب ديدگى مى شود و بيماران كمترى با آسيب و پارگى رباط صليبى خلفى يا (Pcl) مراجعه مى كنند. گفته مى شود پارگى رباط صليبى قدامى بيشتر در اثر آسيب هاى ورزشى است، در صورتى كه پارگى رباط صليبى خلفى در اكثر مواقع ناشى از تصادفات و تروماهاى مستقيم به زانو است. در اکثر موارد آسيب ديدگى و پارگى رباط صليبى خلفى به دنبال تصادفاتى كه در اثر آن زانوى فرد به داشبورد ماشين برخورد مى كند، بروز مى كند. همچنين اين عارضه در موتورسواران نيز رايج است و در اثر برخورد زانو با يك جسم خارجى رباط صليبى خلفى دچار پارگى مى شود.

در حالى كه آسيب ديدگى رباط صليبى قدامى به صورت پارگى يا كندگى خود رباط است. آسيب ديدگى رباط صليبى خلفى به دو دسته تقسيم مى شود؛

به صورت كشيدگى و پارگى رباط: اين نوع آسيب ديدگى با معاينه پزشك متخصص ارتوپدى و MRI مشخص مى شود.

كندگى رباط: در اين حالت معمولا كندگى از استخوان تيبيا يا ساق اتفاق مى افتد و رباط و قطعه استخوانى از سطح مفصل جدا مى شوند كه با عكس راديولوژى و سی تی اسکن  تشخیص داده مى شود.

علائم و نشانه هاى پارگى رباط صليبى خلفى

گفتنى است كه پارگى رباط صليبى خلفى در مراحل اوليه با علائمى مانند درد و تورم نمايان مى شود. اما اين علائم به تنهايى نمى تواند نشان دهنده پارگى رباط باشد و نياز به معاينه دقيق پزشكى توسط بهترين متخصص و جراح ارتوپدى است. اين در حالى است كه در بسيارى از موارد اين پارگى با انجام MRI نيز به طور قطع مشخص نمى شود. بنابراين انجام معاينه دقيق توسط پزشك به همراه عكس راديولوژى و MRI مى تواند تشخيص دقيق و قطعى اين اسیب  را ميسر كند.

لازم به ذكر است كه پارگى رباط صليبى خلفى نسبت به پارگى رباط صليبى قدامى علائم كمترى دارد و معمولا علائم آن به صورت احساس ناپايدارى در زانو و يا خالى كردن زانو بروز مى كند. اين نشانه به طور خاص هنگام بالا رفتن از پله ها مشاهده مى شود، چراكه زانو به سمت عقب حركت مى كند و ناپايدار است.

درمان پارگى رباط صليبى خلفى

پيش تر گفته شد كه شیوع پارگى رباط صليبى خلفى از رباط صليبى قدامى كمتر است، بنابراين در بسيارى از موارد پارگى اين رباط با روش هاى درمانى غير جراحى مانند بى حركت كردن در گچ، بستن زانو بند و فيزيوتراپى درمان مى شود.

البته لازم به ذكر است كه در برخى از موارد نيز نياز به درمان به وسيله عمل جراحى وجود دارد. در مواردى كه آسيب رباط صليبى خلفى با كندگى استخوان همراه باشد و قطعه استخوانى هم بزرگ باشد بهترين روش درمان انجام عمل جراحى و فيكس كردن جدا شدگى به وسيله پيچ داخل استخوان است.

در مواردى كه رباط دچار كشيدگى و پارگى شده باشد در مرحله اول درمان هاى ساده مانند فيزيوتراپى و ورزش انتخاب مى شود. اما در صورتى كه در اثر معاينه و علائم بيمار پارگى موجب ناتوانى فرد شده باشد بايد از روش جراحى استفاده شود.

گفتنى است كه براى درمان به روش جراحى از آلوگرافت يا پيوند عضو بهره گرفته مى شود. در جراحى با استفاده از پيوند عضو و آلوگرافت تاندون از قسمت ديگر بدن خود بيمار برداشته نمى شود و از مراكزى كه اهداى عضو انجام مى دهند خريدارى مى شود. اين جراحى با ايجاد يك تونل در استخوان فمور و يك تونل در استخوان تيبيا انجام مى شود و سپس گرافت از داخل اين تونل ها عبور داده مى شود و رباط اسیب دیده بازسازی می شود.

بعد از انجام عمل جراحى به انجام جلسات فيزيوتراپى به صورت مكرر و مداوم وجود دارد تا زانو قدرت و عملكرد طبيعى خود را باز يابد.

نتیجه گیری

در نهايت نيز توصيه مى شود در صورت مشاهده هرگونه علائمى در ناحيه زانو در اسرع وقت به بهترين متخصص جراحى هاى زانو و آسيب هاى ورزشى مراجعه كنيد تا وجود هرگونه عارضه اى در شما به درستى تشخيص داده شود. شما می توانید برای انواع بیماری های ارتوپدی به دکتر هومن یحیی زاده مراجعه کنید.

دکتر هومن یحیی زاده

متخصصص ارتوپدی-فوق تخصص جراحی زانو و آسیب های ورزشی

فارغ التحصیل رشته پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی ایران

فارغ التحصیل رشته ارتوپدی از دانشگاه علوم پزشکی ایران ، بیمارستان شفا یحیائیان

فوق تخصص جراحی زانو از دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیمارستان شفا یحیائیان …