درباره عمل تعویض مفصل زانو بیشتر بدانیم

جراحی تعویض مفصل زانو یک روش جراحی بسیار موثر در بهبود درد مفصل های آسیب دیده یا فرسوده زانو می باشد. از این جراحی به عنوان آرتروپلاستی زانو نیز یاد می شود. جراحی تعویض مفصل زانو می تواند به بیمارانی که زانو یا زانوهای آنها به دلیل آرتروز، آرتریت روماتوئید یا آرتریت پس از سانحه یا تصادفات شدید، آسیب دیده اند، کمک کند. سن اکثر بیمارانی که جراحی تعویض زانو انجام می دهند، بین 50 تا 80 سال است. بیش از 90 درصد بیماران بهبود چشمگیر، کاهش میزان درد و دامنه حرکتی بالایی را در زانوهای خود پس از جراحی تجربه می کنند.

چه زمانی جراحی تعویض مفصل زانو پیشنهاد می شود؟

اگر به آرتروز زانو مبتلا هستید در صورتی که درد، ناتوانی در حرکت تأثیرات جدی بر فعالیت های روزمره شما ایجاد کرده باشد جراح ارتوپد قبل از پیشنهاد تعویض زانو، اقدامات دیگری از جمله توصیه به کاهش وزن، درمان های دارویی، فیزیوتراپی را به بیمار می دهد. در صورتی که علائم قابل کنترل است، برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو بهتر است صبر کنید.

جراح ارتوپدی با توجه به سن، وضعیت جسمانی و سلامتی و میزان فعالیت بیمار می تواند در مورد گزینه های جراحی و نکات مثبت و منفی احتمالی انجام یا به تأخیر انداختن جراحی را طی یک جلسه مشاوره با وی صحبت کند. اغلب افرادی که انجام جراحی تعویض مفصل زانو به آنها پیشنهاد می شود بیش از 60 سال سن دارند.

چه کسانی نیاز به عمل تعویض مفصل زانو دارند؟

جراحی زانو معمولا برای افرادی که دچار:

• درد شدید یا سفتی زانو که مانع انجام کارهای روزمره و فعالیت های آنها مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، سوار و پیاده شدن از اتومبیل، بلند شدن از روی صندلی می شود.
• درد متوسط ​​اما مداوم زانو که در هنگام خواب یا استراحت ادامه دارد.
• التهاب و تورم مزمن زانو که پس از مصرف دارو یا استراحت بهبود نمی یابد.
• تغییر شکل زانو، به طور مثال قوس قابل توجهی در داخل یا خارج زانو وجود دارد.
• افسردگی ناشی از ناتوانی در انجام فعالیت های روزمره یا اجتماعی

هستند، در صورتی که سایر گزینه های درمانی موثر نباشند، بهترین گزینه جراحی توسط فوق تخصص جراحی زانو است.

روش های جایگزین جراحی تعویض مفصل زانو

روش های درمانی غیر جراحی (محافظه کارانه) یا جایگزین که اکثر پزشکان قبل از پیشنهاد به انجام جراحی تعویض مفصل زانو ارائه می کنند شامل،

• رژیم غذایی مناسب
• کاهش وزن و عدم فشار روی زانوی
• انجام ورزش هایی که باعث تقویت قدرت و انعطاف پذیری زانو می شود (مانند شنا یا دوچرخه سواری)
• مصرف داروهای مسکن که درد در مفصل را کاهش دهند.
• مصرفرداروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) در صورت تورم زانو می تواند کمک کننده باشد.

اگر چه موارد بیان شده این امکان را به شما می دهند که انجام عمل تعویض مفصل زانو را برای چند سال به تأخیر بیاندازید.

چه کسانی نمی توانند جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهند؟

متأسفانه، در برخی از افراد با وجود اینکه مفاصل زانو آنها بسیار فرسوده است اما امکان تعویض مفصل در آنها وجود ندارد. این ممکن است به این دلایل باشد:

• افرادی که دچار بیماری ضعف عضلات می باشند.
• زخم های عمیق یا طولانی مدت باز در پوست ناحیه زانو وجود دارد که خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.
• افرادی که به بیماری هایی از جمله چاقی و دیابت مزمن مبتلا هستند.

پزشک و جراح زانو باید با در نظر گرفتن وضعیت زانو و سلامت عمومی شما، در انتخاب بهترین گزینه برای شما کمک کنند.

مزایا و معایب عمل تعویض مفصل زانو

یکی از مهم ترین مزایای جراحی تعویض مفصل زانو برای بیماران، رهایی از درد و بهبود کیفیت زندگی وی می باشد. پس از جراحی تعویض مفصل زانو معمولا فعالیت های روزمره و انجام ورزش راحت تر است. از هر پنج نفری که تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار گرفته اند، چهار نفر از نتیجه جراحی خود راضی هستند.

معایب معایب احتمالی جراحی تعویض مفصل زانو می تواند شامل فرسودگی مفاصل با گذشت زمان، مشکلات در برخی انجام برخی حرکات و بی حسی در ناحیه جراحی شده می باشد. البته باید توجه داشت مفصل زانوی تعویض شده هرگز نمی تواند به خوبی عملکرد زانوی طبیعی باشد.

طول عمر مفصل مصنوعی زانو

عمل تعویض مفصل زانو ممکن است با گذشت زمان فرسوده یا شل شود اما در بیشتر موارد عمر تعویض مفصل زانو 20 سال یا بیشتر به طول می باشد. اما باید توجه داشته باشید در صورتی که اضافه وزن بالایی دارید، ورزش های سنگین مانند دو و فوتبال انجام دهید ممکن است نیاز به جراحی ترمیمی تعویض مفصل زانو داشته باشید.

اگرچه در صورت لزوم می توان مجدد عمل تعویض مفصل زانوی را انجام داد ولی باید بدانید که جراحی ترمیمی اغلب پیچیده تر است و با هر بار جراحی مزایای این روش کاهش می یابد.

مشاوره با جراح ارتوپد قبل از انجام جراحی پروتز زانو

معمولا در اولین جلسه ای با متخصص ارتوپد خود دارید سوالاتی از قبیل میزان درد، محدوده حرکتی، وضعیت سلامتیتان از شما می پرسد. اگر بیماری های دیگری مانند دیابت یا فشار خون بالا دارید از شما میخواهد تا برای درمان آنها اقدام کنید.

جراح ارتوپدی مفصل آسیب دیده شما را مورد بررسی قرار خواهد داد و درخواست انجام روش های تصویر برداری ساده به منظور بررسی دقیق تر می دهد. پزشک احتمالاً تمریناتی را برای تقویت عضلات چهار سر ران پیشنهاد می کند، زیرا دامنه حرکتی این عضلات اغلب با آرتروز ضعیف می شوند. هرچه این عضلات قبل از جراحی قوی تر باشند، احتمال بهبودی سریع تر است. ورزش هایی که شامل بالا بردن پا در برابر نیروی جاذبه است بهتر هستند. در جلسه مشاوره ای که با متخصص ارتوپد خود خواهید داشت این فرصت به شما داده می شود تا هر آنچه در مورد جراحی، نحوه انجام آن، مراقبت های بعد از عمل پروتز زانو دارید از پزشک خود بپرسید و از نگرانی های خود کم کنید.

آزمایشاتی از قبیل آزمایش خون برای بررسی کم خونی، اطمینان از عملکرد صحیح کلیه ها و اطمینان از سلامت قلب صورت می گیرد. همچنین باید قبل از عمل جراحی با جراح، متخصص بیهوشی در مورد اینکه آیا باید مصرف داروهای خود را متوقف کنید یا در دوز یا زمان مصرف آن تغییراتی ایجاد کنید، صحبت خواهد کرد.

نحوه جراحی تعویض مفصل زانو

روز جراحی هنگام انتظار در بخش پذیرش، احتمالاً به شما داروی آرامبخش داده می شود. سپس به وسیله داروی بیهوشی، بی هوش می شوید. اما در اغلب موارد عمل تعویض مفصل زانو تحت بی حسی نخاعی یا بی حسی اپیدورال انجام می شود. به این صورت که بدن را از کمر به پایین بی حس می کنند.

در طی این عمل متخصص ارتوپدی غضروف و استخوان آسیب دیده را برداشته سپس مفصل مصنوعی را که اغلب از جنس فلز ، پلاستیک یا هر دو ساخته شده را در محل مورد نظر قرار می دهد تا عملکرد زانو را بازیابی کند.

جراح تعویض مفصل زانو ممکن است بسته به میزان پیچیده بودن عمل جراحی از 45 دقیقه تا بیش از دو ساعت طول بکشد.

پس از جراحی تعویض مفصل زانو

• بین یک تا چهار روز پس از جراحی تعویض مفصل زانو، از بیمارستان مرخص می شوید.
• بعد از عمل قبل از بازگشت به بخش، مدتی را در اتاق ریکاوری سپری خواهید کرد. به شما سرم و داروی مسکن تزریق خواهد شد. غالباً نیازی به انتقال خون نیست زیرا بدن می تواند خون از دست رفته در حین یا بعد از جراحی را جایگزین کند. اما اگر عمل جراحی پیچیده تر و طولانی باشد، ممکن است به تزریق خون نیاز داشته باشید.
• اگر هر دو زانو به طور همزمان تعویض شده باشند ممکن است برای تخلیه ادرار از سوند برای شما استفاده شود. با از بین رفتن اثر داروی بیهوشی، معمولاً میزان درد در روز دوم یا سوم بعد از جراحی بیشتر می شود و برای کنترل درد احتمالاً به مسکن نیاز خواهید داشت. بدون مسکن ها تمرینات لازم برای تقویت عضلات و بازیابی تحرک دشوار خواهد بود.

سرعت بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل زانو به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

• سن
• وضعیت سلامت عمومی
• قدرت عضلات
• وضعیت سایر مفاصل

مراقبت های لازم پس از جراحی تعویض مفصل زانو

• داروهای تجویز شده از سوی پزشک ارتوپدی به خصوص آنتی بیوتیک باید به طور مرتب مصرف شود.
• اکثر افراد می توانند بلافاصله پس از جراحی حرکت کنند، تحرک برای عملکرد ریه و گردش خون بسیار مفید است. با گذشت زمان بیمار می توانید فعالیت های روزمره خود را در منزل آغاز کند. البته بهتر است تا دو هفته از واکر و یا عصای زیر بغل استفاده شود.
• معمولا پزشک یک برنامه معینی به به بیمار می دهد تا هر روز در منزل راه برود. مدت زمان و مسافت راه رفتن هر روز بیشتر می شود. پس از مدتی بهتر است بیمار از منزل بیرون برود و در مدت زمانی را هم به پیمودن مسیری در خارج از منزل نیز اختصاص دهد.
• بالا و پایین رفتن از پله باید تا مدتی به تعویق بیفتد و در صورت لزوم هنگام حرکت بر روی پله ها ابتدا باید پای سالم گذاشته شود سپس پای عمل شده کنار آن قرار گیرد و بعد عصای زیر بغل جلو آورده شود.
• تا 2 الی سه هفته پس از جراحی تعویض مفصل زانو بخیه ها کشیده می شود و تا زمان کشیده شدن بخیه ها بهتر است با آب تماس نداشته باشند. در افرادی که از بخیه های جذبی برای آنها استفاده می شود کشیدن بخیه لازم نیست.
• تا مدت ها بعد از جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است در لبه خارجی اسکار کمی بی حسی وجود داشته باشد که با گذشت بهبود می یابد.
• مصرف غذاهایی حاوی پروتئین، ویتامین، آهن به بهبود زخم و بازگشتن قدرت عضلانی بسیار اهمیت دارد.
• از انجام فعالیت های سنگین و ورزش های شدید مانند فوتبال، تنیس و از ایستادن های طولانی مدت، و بلند کردن اشیای سنگین خودداری کنید.
• مفصل مصنوعی زانو به گونه ای طراحی نشده است تا مانند زانوی طبیعی خم شوند. اگرچه معمولاً زانو زدن امکان پذیر است.
• طبق برنامه که فیزیوتراپ پس از جراحی به شما آموزش می دهد می توانید به صورت روزانه حرکات را انجام دهید. یکی از اهداف اصلی این نرمش ها افزایش دامنه حرکت تا دو ماه پس از جراحی می باشد. خم و راست کردن زانو تا جایی که برای شما مقدور است می تواند کم زیادی در تسریع بهبودی شما داشته باشد.

نتیجه گیری

تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی شامل بازسازی و جایگزینی مفاصل تحلیل رفته با استفاده از پروتز یا مفصل مصنوعی می باشد. در صورتی که غضروف مفصلی زانو آسیب دیده یا فرسوده شود دردناک شده و زانو به سختی حرکت می کند. زیرا در این شرایط استخوان ها به جای سر خوردن روی یکدیگر، به هم کشیده می شوند و در نهایت دچار آسیب می شوند. با انجام جراحی تعویض مفصل زانو، بیمار درد کمتری را احساس می کند، و زانو نیز عملکرد بهتری پیدا خواهد کرد.

دکتر هومن یحیی زاده

متخصصص ارتوپدی-فوق تخصص جراحی زانو و آسیب های ورزشی

فارغ التحصیل رشته پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی ایران

فارغ التحصیل رشته ارتوپدی از دانشگاه علوم پزشکی ایران ، بیمارستان شفا یحیائیان

فوق تخصص جراحی زانو از دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیمارستان شفا یحیائیان …