آسيب هاى غضروف مفصل زانو

آسيب هاى غضروف مفصل زانو

چنانچه مى دانيد براى اينكه استخوان ها بتوانند به راحتى روى يكديگر حركت كنند در داخل مفاصل سطح استخوان ها توسط لايه ضخيمي پوشيده شده است كه به اين لايه ضخيم غضروف گفته مى شود. گفتنى است كه غضروف ها داراى سطحى صيغلى هستند و ناهموارى روى آنها وجود ندارد، بنابراين حركت زانو و ساير مفاصل را بهبود مى بخشند، به طورى كه استخوان ها مى توانند به راحتى روى يكديگر حركت كنند. برخى موارد افراد دچار آسيب هاى غضروفى مى شوند. اين آسيب ديدگى مى تواند جزئى باشد و به قسمت كوچكى از زانو محدود شود و يا گسترش يافته و قسمت زيادى از زانو را درگير كند كه اصطلاحاً به آن آرتروز زانو گفته مى شود.

به طور كلى آسيب هاى غضروفى جزئى و محدود ممكن است در اثر موارد زير به وجود آيند؛

– به صورت خود به خودى و بدون علت خاص

– در اثر مصرف برخى داروهاى خاص مانند كورتون ها

– به دنبال تروما تصادف و آسيب هاى ورزشى (مانند پارگى منيسك ها يا رباط هاى صليبى)

– در اثر يك سبك زندگى غلط و غير استاندارد (مانند وارد آمدن فشار بيش از حد به غضروف)

درجه بندى ميزان آسيب های غضروفى

گفتنى است كه آسيب هاى غضروفى از نظر ميزان و شدت به چهار دسته اصلى تقسيم مى شوند؛

درجه يك، آسيب غضروفى بسيار خفيف و جزئى است.

درجه دو، ميزان آسيب كمى بيشتر است و بر روى غضروف شكاف هايى ديده مى شود كه اصطلاحاً حالت رشته رشته بر روى غضروف ايجاد مى شود.

درجه سه، در اين وضعيت غضروف به طور قابل توجهى نسبت به حالت طبيعى خوز نازك شده است.

درجه چهار) در اين حالت غضروف به كلى از بين رفته است به طورى كه استخوان زير غضروف قابل مشاهده است.

علائم و نشانه هاى آسيب غضروف مفصل زانو

علائم كلى آسيب ديدگى غضروف مفصل زانو در مراحل اوليه، شامل؛

– درد

– گير كردن قطعات غضروفى جدا شده لاى مفصل زانو و ايجاد درد و تورم شديد

– خالى كردن زانو

– تورم هاى مكرر و شديد زانو

لازم به ذكر است كه غضروف جز بافت هايى در بدن است كه يك بار در انسان به وجود مى آيد، چراكه غضروف رگ خونى ندارد و تغذيه نمى شود، به همين دليل قدرت بازسازى خود را ندارد و تا به حال پيش نيامده كه غضروف بتواند خود را ترميم كند. بنابراين تمام اقداماتى كه براى درمان آسيب هاى غضروفى انجام مى شود در جهت اين است كه بافتى مشابه غضروف ايجاد شود و تا حدى كار غضروف اصلى را انجام دهد. اما به هر روى بايد به خاطر داشت كه هيچ جايگزينى مانند غضروف اصلى بدن انسان عمل نمى كند.

آسيب هاى غضروف با تغييرى كه در سطح صيغلى زانو ايجاد مى كنند، به مرور زمان سبب مى شوند كه دو استخوان به يكديگر ساييده شوند و فشار بيشترى به آن ناحيه وارد شود و در نتيجه آسيب غضروفى به كل زانو اشاعه پيدا كند و اصطلاحاً منجر به آرتروز زانو شود.

چنانچه پيش تر نيز گفته شد آسيب هاى غضروف مفصل زانو در مراحل اوليه ممكن است در سطحى بسيار كوچك اتفاق افتند، به طورى كه اين آسيب هاى غضروفى كوچك در افراد جوان هم ديده مى شود و به اين صورت نيست كه تنها مختص افراد مسن باشد.

تشخيص آسيب هاى غضروفى مفصل زانو

تشخيص آسيب ديدگى غضروف مفصل زانو در درجه اول شامل انجام معاينه و گرفتن عكس راديولوژى و MRI است.  گفتنى است كه در برخى موارد آسيب هاى غضروفى به وسيله آرتروسكوپى زانو تشخيص داده مى شود.

درمان آسيب هاى غضروفى مفصل زانو

اولين و مهمترين درمان براى آسيب هاى غضروفى مفصل زانو تغيير نحوه زندگى است. البته اين نوع درمان براى آن دسته از آسيب هاى غضروفى كاربرد دارد كه محدود و جزئى هستند. بنابراين درمان آسيب هاى غضروفى شديد و گسترش يافته كه منجر به آرتروز زانو شده اند در حيطه درمان هاى آرتروز زانو قرار مى گيرد.

آسيب هاى غضروفى مفصل زانو متناسب سايز، محل درگيرى و سن بيمار مورد درمان قرار مى گيرند.

يكى از درمان هاى مورد استفاده دبريدمان اين ناحيه توسط آرتروسكوپ است. به اين ترتيب كه دبريد كردن سطحى غضروف ممكن است سطحى صاف و صيغلى ايجاد كند و فرايند بروز آرتروز را به تاخير بياندازد.

روش درمانى ديگر كه مورد استفاده قرار مى گيرد روش ابريشن كندروپلاستى يا ميكروفركچر است. در اين روش آن قسمت از سطوح استخوان كه به سمت بيرون آمده اند توسط ابزار خاصى تراشيده شده و يا با روش ميكروفركچر شكستگى هاى بسيار كوچك و ميكروسكوپى داخل استخوان زانو ايجاد مى شوند. به اين ترتيب ناحيه مورد نظر تحريك شده و سلول هاى خونى و سلول هاى استم سل ورود مى كنند و سبب غضروف سازى در منطقه مورد نظر مى شوند.

روش هاى پيوندى غضروف شامل پيوند كندروسيت، پري كندرال گرافت و كندروسيت هاى اتولوگ هستند كه امروزه در دنيا مورد استفاده قرار مى گيرند.

گفتنى است در برخى موارد كه آسيب غضروف شديد است، پيوند غضروف از خود فرد انجام مى شود. به اين ترتيب كه از ساير نقاط مفصل بدن فرد كه فشار كمترى را متحمل هستند غضروف برداشته مى شود و در ناحيه آسيب ديده كه محل تحمل وزن است پيوند زده مى شود كه اصطلاحاً به آن موزاييك پلاستى گفته مى شود.

امروزه در برخى موارد ممكن است از يك فرد اهدا كننده نيز غضروف دريافت شود و در محل آسيب هاى غضروفي پيوند مى شود كه نتايج قابل توجهى را نيز به همراه دارد.

لازم به ذكر است كه براى تهيه غضروف نياز به سلول بنيادي است و امروزه در سراسر دنيا مراكزى براى تهيه اين سلول ها وجود دارند اما هنوز نتايج قطعى نداشته است و بيشتر در مراحل تحقيقاتي و رو به پيشرفت است. بنابراين چنانچه پيش تر نيز اشاره شد، نكته مهم اين است كه غضروف هيچگاه به طور خود به خود ساخته نمى شود و حتى داروهايى هم كه تحت عنوان غضروف ساز معرفى مى شوند به ساخت و ترميم غضروف كمك نمى كنند و تنها علائم بيمارى را كاهش مى دهند. به اين ترتيب كه در اين ناحيه مقدارى لغزندگى ايجاد مى كنند و باعث مى شود علائم تا تخفيف مى دهد.

سخن آخر؛

آسيب هاى غضروفى خصوصاً در افراد جوان بسيار مهم است و توصيه مى شود به محض تشخيص با روش هاى جراحى و تغيير سبك زندگى درمان شوند تا از ايجاد عوارض احتمالى بعدى و بروز آرتروز در آينده جلوگيرى به عمل آيد. شما می توانید در صورت مشاهده هرگونه علائمی به دکتر هومن یحیی زاده، بهترین متخصص جراحی های زانو مراجعه کنید.

دکتر هومن یحیی زاده

متخصصص ارتوپدی-فوق تخصص جراحی زانو و آسیب های ورزشی

فارغ التحصیل رشته پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی ایران

فارغ التحصیل رشته ارتوپدی از دانشگاه علوم پزشکی ایران ، بیمارستان شفا یحیائیان

فوق تخصص جراحی زانو از دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیمارستان شفا یحیائیان …